فیلم | بلدیه و مشکلات بیکاری مردم تهران | از سید ضیاء تا کاشف السطنه
تاریخ انتشار: ۸ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۵۱۷۶۹
همشهری آنلاین - بهاره خسروی :انقلاب مشروطه در ایران سرآغاز تحولات بزرگ و بسیاری در مسائل اجتماعی و مدیریتی به‌ویژه مدیریت شهری بود و دیگر موضوع حضور و مشارکت‌های مردمی در تصیم‌گیری کلان کشور مطرح می‌شد. علیرضا زملانی،تهران‌شناس، دراین‌باره می گوید:« سخنرانی‌های «میرزا یوسف ترشیزی» معروف به کاشمری و «سید ضیاء‌الدین طباطبایی» در کوران انقلاب مشروطه درباره امور بلدیه با رویکرد غربی در روزنامه‌های آن دوران انعکاس بالایی داشت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
«انجمن بلدیه» معادل «شورای شهر» و «اداره بلدیه» معادل« شهرداری» امروز بود و تا حدی هم مستقل بودند. مجلس برای اداره شهر و اداره بهینه امور محلی، مانندبهداشت، امور آبادانی و نظارت برنرخ هزینه‌ها و مواردی از این دست،تاسیس انجمن بلدیه را تصویب کرد. البته توضیحاتی در نظامنامه و قانون داده شد که باید در این انجمن چه اتفاقی بیفتد و وظیفه اش چیست؟!
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
انتخاب اعضای انجمن بلدیه در ۶ محله تهراناواخر دوران قاجاریه بود. همان زمانی که تهران هنوز مثل امروز استخوان نترکانده بود و تعداد محله‌های آن کمتر از کف انگشتان یک دست بود،برای همین قرار شد تا برای انتخاب اعضای انجمن بلدیه که در نهایت از میان آنها یک نفر به‌عنوان رئیس انجمن و بلدیه شهر انتخاب می‌شد از ٦ محله تهران نمایندگانی انتخاب شوند. از طرف وزارت داخله «کاشف السطنه» به‌عنوان اولین ریاست بلدیه انتخاب شد.
نمایندگان محله‌های بازار، چاله میدان، دولت، سنگلج، شهرنو و عودلاجان اعلام آمادگی کردند و جالب اینجاست در این انتخابات هر کدام از اقلیت‌های مذهبی هم نماینده‌ای داشتند. برای مثال از عودلاجان «لقمان کریمی »، سنگلج «حاج علی آقا» و در محله دولت «بهرام پارسی» انتخاب شده بودند.یا از عودلاجان «میرزا عبدالله خیاط» را داریم که در شورای شهر انتخاب می‌شوند. اعضای انجمن ٣٠نفر بودند که در اولین جلسه بعد از انتخابات شکل گرفت. اما انتخابات با حضور ٢٦ نفر برگزار شد و ٤ نفر بی‌دلیل از این جمع غایب بودند.
نخستین مکان رای‌گیری و تشکیل جلسه انجمن بلدیه در ارگ یا بهارستان برگزار و بعد از رای‌گیری و انتخاب رئیس انجمن و بلدیه اولین جلسه اعضا هم تشکیل شد. موضوع اولین جلسه انجمن بیکاری مردم تهران بود. در این جلسه مطرح می‌شود که از هر ١٠٠ نفر تهرانی ۲۰ نفر بیکار هستند باید به این وضعیت رسیدگی شود.
دعوای انجمن بلدیه با مجلستامین هزینه‌های مالی از سوی مجلس اولین چالش انجمن بلدیه با مجلس در بدو تشکیل بود. اعضای انجمن برای انجام اقدامات عام‌المنفعه در شهر عملا پولی نداشتند. حکومت با انجمن همکاری چندانی نمی‌کرد این ماجرا حتی تا آستانه تعطیلی انجمن پیش رفت. اما با رایزنی‌های کاشف السطنه با کمی تغییرات، فعالیت‌های انجمن ادامه پیدا کرد.
با رسمیت گرفتن کار انجمن بلدیه نوبت جراید بود تا با انعکاس اولویت‌های این نهاد و خواست مردم پا به میدان بگذارند. اینکه انجمن باید چه کاری برای مردم تهران انجام دهد. الویت‌های انجمن در روزنامه‌ها به این شرح منتشر شد : اول ساماندهی کثافت آب‌ها، دوم حمام‌ها، سوم کوچه‌ها، چهارم دکان‌ها به‌ویژه قصابی و بقالی‌ها، پنجم گران‌فروشی، ششم و هفتم تنظیم قیمت بود. روزنامه «تمدن» با انتشار مقاله‌ای به موضوع تصفیه آب و فاضلاب شهری را از مهم‌ترین اولویت‌های شهر تهران عنوان می‌کرد. روزنامه «صبح صادق» هم توجه به نظم و ترتیب درشکه و کالسکه‌ها وروزنامه «ندای وطن» نامگذاری کوچه‌ها و خانه‌ها را مهم‌ترین نیاز شهر تهران بیان کردند.
بعد از سر و سامان گرفتن انجمن و راه اندازی اداره بلدیه نوبت به عمل کردن به خواسته مردم می‌رسد. تامین روشنایی شهر اقدامی که از دوره ناصرالدین شاه شروع شده بود و به‌مرور رو به افزایش بود. برای اطلاع از کیفیت چراغ‌ها با تعدادی از کارخانه‌های اروپایی مذاکراتی انجام شد و ٣٠٠ چراغ خریداری شد که تعدادی از آنها در خیابان ناصری وصل شد.
ساماندهی قیمت گوشت، تشکیل کمپانی گوشت برای ساماندهی قیمت گوشت و فعالیت‌های صنف قصابان از کارهای مهم اداره بلدیه بود. کاری ابتدا با مقاومت منفی قصابان شروع شد چرا که نظارت بر کار آنها مثل نحوه فروش باعث کاهش کشتار می‌شد.
اصلاح خیابان‌های خاکی و جمع‌آوری زباله‌ها از مهم‌ترین مطالبات مردم از بلدیه‌چی‌ها بود. مردم از نابسامانی اوضاع بهداشتی و وجود خاک و گل‌ولای در خیابان‌ها و چاله‌های آن شکایت داشتند.روزنامه‌ها شروع به انتقاد کار کردند و با انتشار مقاله‌های طنز، می‌نوشتند با تصحیح خیابان‌ها شکسته‌بندها حسابی معترض شدند که از روزی به فکر چاله‌های شهر افتادید مشتری‌های ما کاهش پیدا کردند.»
جمع‌آوری گل‌ولای و کثافات خیابان‌ها و حمام‌ها از دیگر اقدامات انجمن بلدیه برای تغییر چهره پایتخت بود. البته چون تعداد زیاد بود و انجمن توان رسیدگی به همه را نداشت این اقدامات در تعدادی از خیابان‌های مهم شهر انجام شد. البته در آن زمان یک سری ابزارهای جدیدی برای تسهیل بیشتر در امور شهری و کارهای بلدیه دستور خرید آن را صادر کرد. خرید سه دستگاه آب پاشی از کارخانه کوئیز برای کوچه‌ها و باغ‌ها و همچنین دستگاه یخ‌سازی برای تولید یخ‌های بهداشتی که آن زمان مردم زیاد از آن استفاده می‌کردند.
پلاک و شماره‌گذاری خانه‌ها و خیابانهاشماره و پلاک‌گذاری خانه و کوچه‌ها قدیم‌ها چندان مرسوم نبود. معمولاخود مالک شماره خانه را روی کاشی سر در خانه نصب می‌کرد. البته همه خانه‌ها شماره نداشتند. انجمن باید برای تک‌تک خانه‌ها شماره پلاکی را ثبت می‌کرد که برای آنها کار چندان راحتی نبود و از طرفی هر صاحب خانه هم باید یک قران برای نصب پلاک هزینه از جیبش می‌کرد که به مذاق تهرانی‌ها چندان خوشآیند نبود. البته نامگذاری کوچه‌ها ازجمله اقدامات موفق بلدیه بود. در این اقدام نام هر کوچه را بر روی خشت‌هایی که از کاشی درست کردند و نوشتند. اصلاح ناودان‌های خانه‌ها به سمت کوچه که اغلب برای رهگذران مزاحمت ایجاد می‌کرد از کارهای موفق بلدیه تهران در سال‌های اولیه کارش بود.
خاک‌خوری عادت اهالی پایتختنشیننظافت میدان‌ها و کوچه‌ها در دو یا سه مقطع با همکاری انجمن بلدیه تعیین شد تا گل‌ولای از خیابان‌ها برداشته شود. البته این کار باز بازخورد طنز جراید را در برداشت دراین‌باره هم نوشته بودند: «دست شما درد نکند اما این چه کاری بود کردید مردم تهران ناخوش می‌شوند و آنها عادت دارند بیست چهار ساعته خاک بخورند و بدنشان از این خاک‌های تهران تغذیه می‌شود و این کار شما باعث می‌شود غذای خوب آنها از بین برود و مریض شوند.»
مالیات بر وسائل نقلیهاسکان وضعیت تردد کالسکه و درشکه‌ها از وظایف اداره بلدیه بود. یکی از این کارها تعیین مالیات بر نواقل مانند کالسکه و درشکه بود. کالسکه و درشکه‌های اربابی ماهی ۵ قران و سالی ٦ تومان مالیات به آنها تعلق می‌گرفت. کالسکه و درشکه‌های کرایه‌ای ماهی ٢۵قران، گاری‌ها ماهی ٣ تومان و دوچرخه‌ها ماهی ٦ ریال و اتومبیل‌ها ماهی یک تومان باید مالیات پرداخت می‌کردند.
میدان محمدیه یکی از مهم‌ترین میدان‌های شهر تهران محسوب می‌شد. درواقع این میدان که به «سوق الدواب» معروف بود، دروازه ورودی درشکه، گاری، ارابه و سایر وسائل نقلیه به داخل تهران بود که ابتدا در ساماندهی آن بر عهده وزارت داخله بود. اما بعدها به در اختیار بلدیه تهران قرار گرفت برای ورود به آن مردم مالیات پرداخت می‌کردند. در ادامه برای رجال، کسانی که مستقلات، گاراژ، و... داشتند مالیات‌هایی در نظر گرفته شد. عوارض یک قران زر برای خانه‌ها و حیاط و ١٠ شاهی برای باغ‌ها تعیین شد.
تصویب جدید قانون بلدیهاواسط فروردین ماه سال ١٣٠٠ شمسی با تدوین نظامنامه‌ای اداره بلدیه را به دولت سپرده شد. این آغاز یک چرخش ساختاری در نظام بلدیه بود که تشکیل آن در ایران هنوز به نیم قرن نمی‌رسید. اداره بلدیه وابسته به دولت شد و تحولات آن تحت‌تاثیر تصمیم‌های قدرت سیاسی قرارگرفت. براساس این نظامنامه، ریاست تشکیلات بلدیه تهران، زیر نظر ریاست وزرا قرار گرفت و نخست‌وزیر از طرف خود کفیلی برای اداره بلدیه تعیین می‌کرد. ضمنا در همین سال ساختمان مرکزی بلدیه به میدان سپه انتقال یافت.
با روی کارآمدن رضاشاه، تمرکزگرایی دولت با شدت بیش‌تری دنبال شد و از همین‌رو، دولت در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۰۹ قانون جدیدی برای تشکیلات بلدیه تصویب‌کرد. هرچند مطابق این قانون تشکیل انجمن بلدیه پیش‌بینی شده بود ولی نظامنامه انجمن‌های بلدی طوری تدوین شده‌بود که دست دولت در نحوه اداره آن آزاد بوده و طبق هدف‌های دولت کار می‌کرده است. همچنین رئیس بلدیه را وزارت داخله انتخاب می‌کرده‌است. درواقع هدف دولت، این بود که انجمن بلدیه به‌عنوان بازوی کمکی‌اش در اجرای طرح‌های شهری باشد، نه اینکه با اظهارنظرها مشکلی برای دولت ایجاد کند.
سال ۱۳۰۸ در تهران چهار شعبه بلدیه به نام بخش، در چهار نقطه شمال، جنوب، شرق و غرب تشکیل شد. سال ۱۳۱۵ تعداد بخش‌ها به هشت رسید. به‌علاوه در شهرری و شمیران هم دو بخش عهده‌دار وظایف شهرداری شد. در سال ۱۳۱۹، برای آنکه تا حدی استقلال و آزادی عمل داشته باشند، به چهار برزن کامل تبدیل شدند که هر یک، وظیفه شهرداری را در برزن خود انجام می‌دادند. در سال۱۳۲۵شمسی شمار برزن‌ها به ۱۶ مورد افزایش یافت.
منبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری شهرداری تهران کالسکه و درشکه اعضای انجمن انجمن بلدیه اداره بلدیه مردم تهران خیابان ها مهم ترین خانه ها کوچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۵۱۷۶۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عضو انجمن اقتصاددان ایران: سنگینی بار عدم پرداخت بدهی گازی پتروشیمی ها بر دوش مردم عادی است
ایمان زنگنه، استاد دانشگاه و عضو انجمن اقتصاددانان کشور در خصوص بدهی گازی پتروشیمی ها به دولت و لزوم تسویه آن تصریح کرد: با توجه به شرایط تحریمی که در آن به سر می بریم و اینکه دولت به لحاظ منابع مالی در مضیقه است، اهمیت دارد که درآمدهای دولت تأمین شود تا بتواند به تعهداتش برای اداره کشور عمل کند.
وی ادامه داد: دولت همواره تلاش کرده است که خوراک را با قیمت مناسب در اختیار پتروشیمی ها قرار دهد. در حالی که پتروشیمی ها گاز را با قیمت یارانه ای در اختیار می گیرند، انتظار می رود که همراهی لازم را با دولت داشته باشند و تسویه بدهی خود را انجام دهند.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران خاطرنشان کرد: متأسفانه برخی هلدینگ های بزرگ پتروشیمی نسبت به پرداخت بدهی گازی خود به دولت بی اعتنا هستند. این موضوع دولت را در انجام وظایفش با مشکل مواجه می کند.
زنگنه گفت: انجام تعهدات دولت از جمله پرداخت یارانه نقدی، یارانه نان و توسعه صنعت نفت در گروی تأمین درآمدهای دولت است. اگر دولت نتواند این درآمدها را در اختیار داشته باشد، با کسری بودجه مواجه می شود.
وی ادامه داد: کسری بودجه به معنای روی آوردن دولت به استقراض از بانک مرکزی است. تمامی این روندها در نهایت به ضرر مردم است. زیرا مردم عادی باید تورم را تحمل کنند. در حالی که پتروشیمی های بزرگ که گاز یارانه ای دریافت می کنند و محصولات شان را در بازارهای بین المللی به فروش می رسانند، حاضر نیستند بدهی گازی خود را بپردازند.
عضو انجمن اقتصاددانان ایران خاطرنشان کرد: این اصلاً قابل قبول نیست که پتروشیمی ها به قیمت بالا بردن تورم و اعمال فشار بر مردم از دادن بدهی گازی خود به دولت اجتناب کنند.
زنگنه گفت: لازم است موضوع بدهی پتروشیمی ها به دولت به نحوی حل و فصل شود تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری به عمل آید. در غیر این صورت، دولت نمی تواند به تعهداتش عمل کند و با کسری بودجه روبرو می شود.
وی ادامه داد: کسری بودجه دولت، فقط موضوع دولت نیست. اثرات آن بر تمام کشور خواهد بود و مردم از آن متضرر می شوند. دولت نگاه ویژه ای به صنعت پتروشیمی کشور دارد. به دلیل اینکه محصولات این بخش قابلیت تحریم پذیری کمتری دارد و صادراتش آسان است. در این شرایط، لازم است پتروشیمی ها نیز به تعهدات مالی شان به درستی عمل کنند و با دولت همراهی لازم را داشته باشند.
زنگنه تأکید کرد: شاید یکی از دلایلی که پتروشیمی ها دیون گازی خود را به دولت پرداخت نمی کنند، این است که به لحاظ مدیریتی ضعف دارند و نمی توانند آنقدر سودآور باشند که به تعهداتشان عمل کنند. همچنین ممکن است شفاف نبودن مسائل مالی آنها شرایطی به وجود آورده است که هزینه هایشان بالا رفته و نمی توانند تعهداتشان را بپردازند. به هر ترتیب، نیاز است که پتروشیمی ها دیون گازی خود را به دولت پرداخت کنند تا دولت نیز بتواند به وظایفش عمل کند.
روابط مالی دولت با پتروشیمی ها همواره مورد انتقادات بسیاری بوده است. برخی کارشناسان به ارائه گاز با قیمت کمینه به پتروشیمی ها انتقاد دارند. آن ها معتقدند، اگرچه دولت نهایت همکاری را با پتروشیمی ها دارد و به آن ها خدمات می دهد، این صنایع به وظایف خود در مقابل دولت، مردم و کشور عمل نمی کنند.
شاهد ادعای این دسته از کارشناسان، همین بدهی 60 هزار میلیارد تومانی پتروشیمی ها به دولت است. این صنایع با امتناع از تسویه بدهی گازی خود به دولت مشکل ساز شده اند. به نحوی که دولت برای انجام وظایفش با محدودیت مالی روبرو شده است.
به زعم کارشناسان، عدم پرداخت بدهی گازی پتروشیمی ها به این معناست که مشکلات ناشی از کم کاری هلدینگ های ثروتمند و بزرگ کشور در پرداخت بدهی هایشان به دولت بر دوش مردم گذاشته است.
به زعم آنان، عدم پرداخت بدهی گازی پتروشیمی ها به منزله دامن زدن به کسری بودجه دولت است که استقراض از بانک مرکزی و تورم را به دنبال خواهد داشت.
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان